Zagadnienia psychiatrii sądowej. Część I. Podstawy prawne i medyczne
Kontrowersje związane z zagadnieniami psychiatryczno-sądowymi pojawiają się nierzadko. Są też przedmiotem licznych pytań, wątpliwości i sporów wynikających z trudnych konstrukcji pojęciowych, zmieniających się przepisów prawa i samej natury problemów pogranicza prawa i psychiatrii. W takich sytuacjach możliwość sięgnięcia do pomocnego źródła staje się nieoceniona. Jestem przekonany, że ta kolejna książka w bogatym dorobku dr Danuty Hajdukiewicz spełni takie oczekiwania. Uporządkowana, przemyślana i aktualizowana wiedza, odzwierciedlająca wieloletnie, bogate doświadczenie kliniczne i orzecznicze Autorki ułatwi poruszanie się w gąszczu pytań oraz szukanie racjonalnych odpowiedzi i podpowiedzi. Obok komentarza do Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, zagadnień związanych z postępowaniem w sprawach karnych i cywilnych, przypomnienia zasad pracy biegłych oraz unormowań dotyczących wykonywania zawodu lekarza i roli lekarza sądowego, Autorka sporo miejsca poświęca omówieniu takich podstawowych dla psychiatrii pojęć, jak choroba psychiczna i zdrowie psychiczne, które jakże mocno ważą na rozstrzygnięciach prawnych. Pomocnym uzupełnieniem wykładu wspomnianych zagadnień będzie kompendium psychopatologiczne, przedstawiające zwięzłe informacje na temat objawów i zespołów zaburzeń psychicznych. To bez wątpienia świetne źródło rzetelnej wiedzy dla lekarzy, psychologów, prawników, zarówno początkujących, jak i bardziej doświadczonych w tej dziedzinie. Przygotowujące do lektury kolejnego tomu, poświęconego szczegółowym zagadnieniom orzeczniczym w różnych zaburzeniach psychicznych, który ukaże się niebawem.
Prof. dr hab. n. med. Jacek Wciórka
Dr n. med. Danuta Hajdukiewicz ukończyła studia lekarskie na Akademii Medycznej w Poznaniu w 1950 roku. Pracowała w poznańskiej Klinice Psychiatrycznej kierowanej przez prof. Ryszarda Dreszera, a potem w szpitalach psychiatrycznych w Kościanie, Gorzowie i Ciborzu. Od 1960 roku związana jest z Kliniką Psychiatrii Sądowej Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. W latach 1990–2002 była kierownikiem placówki, a po przejściu na emeryturę pracuje nadal jako konsultant. Doświadczony psychiatra, biegły sądowy, ekspert w zakresie orzecznictwa sądowo-psychiatrycznego. Autorka licznych publikacji z tego zakresu.
Spis treści
Od autorki
Wykaz najważniejszych skrótów
ZARYS POGLĄDÓW NA CHOROBĘ PSYCHICZNĄ I ICH WPŁYW NA USTAWODAWSTWO SĄDOWO-PSYCHIATRYCZNE
Definicje terminów: psychiatria i choroba psychiczna
Definicja zdrowia psychicznego
Psychiatria sądowa jako dyscyplina naukowa
Rys historyczny: zmiany poglądów na chorobę psychiczną i ich wpływ na unormowania prawne
Biologiczne metody leczenia, zwane aktywnymi
Podsumowanie
Piśmiennictwo
WAŻNIEJSZE UNORMOWANIA USTAWY O OCHRONIE ZDROWIA PSYCHICZNEGO
Preambuła
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Terminy używane w ustawie
Zapobieganie zaburzeniom psychicznym i ochrona zdrowia psychicznego
Rozdział 2. Badanie, leczenie, rehabilitacja oraz opieka i pomoc
Ochrona praw pacjenta i Rzecznik Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego
Świadectwa o stanie zdrowia osoby z zaburzeniami psychicznymi
Urlopowanie osoby z zaburzeniami psychicznymi
Postępowanie w sprawie ubezwłasnowolnienia
Stosowanie przymusu bezpośredniego wobec osoby z zaburzeniami psychicznymi
Badania sądowo-psychiatryczne przeprowadzane na podstawie innych ustaw
Rozdział 3. Postępowanie lecznicze
Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego – badanie psychiatryczne
Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego – za zgodą pacjenta
Osoba niezdolna do wyrażenia zgody lub stosunku do przyjęcia do szpitala
Przyjęcie w trybie natychmiastowym (nagłym) – bez zgody pacjenta
Przyjęcie bez zgody pacjenta – w trybie wnioskowym
Postępowanie lecznicze wobec osoby leczonej bez jej zgody
Wypisanie ze szpitala psychiatrycznego osoby przebywającej w nim bez jej zgody
Rozdział 4. Przyjęcie do domu pomocy społecznej
Rozdział 5. Postępowanie przed sądem opiekuńczym
Rozdział 6. Ochrona tajemnicy
Rozdział 7. Przepisy karne, zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy przejściowe i końcowe
Piśmiennictwo
OPINIOWANIE SĄDOWO-PSYCHIATRYCZNE W SPRAWACH KARNYCH
Zasady powoływania biegłych w sprawach karnych
Zasady powoływania biegłych psychiatrów
Zadania biegłych psychiatrów
Ocena poczytalności sprawcy
Środki zabezpieczające
Przepisy dotyczące środków zabezpieczających w Kodeksie karnym
Przepisy zawarte w Kodeksie postępowania karnego
Przepisy zawarte w Kodeksie karnym wykonawczym
Urlopowanie sprawcy odbywającego środek zabezpieczający w szpitalu psychiatrycznym
Ocena stanu psychicznego oskarżonego w czasie badania i jego zdolności do udziału w postępowaniu
Zadania biegłego psychiatry wobec skazanego
Zadania biegłego psychiatry wobec pokrzywdzonego i świadka
Biegły psychiatra w orzecznictwie sądów wojskowych
Biegły psychiatra w postępowaniu w sprawach o wykroczenia
Biegły psychiatra w postępowaniu w sprawach nieletnich
Postępowanie wykonawcze w sprawach nieletnich
Zadania biegłego psychiatry w postępowaniu z nieletnimi
Unormowania Ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Rozdział 2. Krajowy Ośrodek Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym
Rozdział 3. Postępowanie przed sądem
Rozdział 4. Nadzór prewencyjny
Rozdział 5. Pobyt w Ośrodku
Rozdział 6. Stosowanie przymusu bezpośredniego
Rozdział 7. Wypisanie z Ośrodka
Rozdział 8. Zmiany w przepisach obowiązujących
Rozdział 9. Przepisy przejściowe i końcowe
Rozporządzenia Ministra Zdrowia na podstawie Ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 stycznia 2014 r. w sprawie wskazania zakładu psychiatrycznego wykonującego obserwację orzeczoną przez sąd (Dz. U. 2014 poz. 86)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 stycznia 2014 r. w sprawie sposobu dokumentowania przypadków zastosowania przymusu bezpośredniego (Dz. U. 2014 poz. 87)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 stycznia 2014 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania świadczeń zdrowotnych osobom umieszczonym w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym (Dz. U. 2014 poz. 88)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 stycznia 2014 r. w sprawie Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym (Dz. U. 2014 poz. 89)
Piśmiennictwo
OPINIOWANIE SĄDOWO-PSYCHIATRYCZNE W SPRAWACH CYWILNYCH
Ogólne zasady powoływania biegłych w sprawach cywilnych
Unormowania kodeksowe w sprawach o ubezwłasnowolnienie
Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych
Postępowanie w sprawach o ubezwłasnowolnienie
Zadania biegłego lub biegłych lekarzy psychiatrów w postępowaniu o ubezwłasnowolnienie
Czyny niedozwolone i odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę
Sprawy o unieważnienie testamentu
Unormowania kodeksowe dotyczące testamentu i testatora
Rodzaje testamentów i ich formy
Zadania biegłych psychiatrów w sprawach o unieważnienie testamentu
Opiniowanie sądowo-psychiatryczne w sprawach małżeńskich
Okoliczności wyłączające zawarcie małżeństwa
Unieważnienie małżeństwa
Rozwiązanie małżeństwa
Oceny sądowo-psychiatryczne
w sprawach małżeńskich
Piśmiennictwo
BIEGLI PSYCHIATRZY I ICH OPINIE
Rola biegłego
Prawa przysługujące biegłemu
Obowiązki biegłego
Opinia biegłego psychiatry
Opinia w postępowaniu karnym
Opinia w postępowaniu cywilnym
Opinia biegłego w komentarzach prawników i wyrokach Sądu Najwyższego
Struktura opinii sądowo-psychiatrycznej
Struktura opinii sądowo-psychiatrycznej w postępowaniu karnym
Struktura opinii sądowo-psychiatrycznej w postępowaniu cywilnym
Formy i rodzaje opinii
Wady opinii
Piśmiennictwo
UNORMOWANIA USTAWY O LEKARZU SĄDOWYM
Cel Ustawy o lekarzu sądowym
Definicja terminu lekarz sądowy
Zasady wykonywania czynności lekarza sądowego
Wystawianie zaświadczeń
Rejestr lekarza sądowego
Zaświadczenia lekarza sądowego
Piśmiennictwo
USTAWOWE UNORMOWANIA WYKONYWANIA ZAWODU LEKARZA
Unormowania ustawowe
Odpowiedzialność lekarza za treść wydanego dokumentu
Zagadnienia związane z tajemnicą lekarską
Kompetencje lekarza psychiatry w roli lekarza leczącego
Oceny sądowo-psychiatryczne w wypadku podejrzenia błędu lekarskiego
Informacje ogólne o błędach lekarskich
Przyczyny zasięgania opinii sądowo-psychiatrycznych i podstawy opiniowania w sprawie błędów lekarskich
Zadania biegłego opiniującego w sprawach przy podejrzeniu błędu lekarskiego
Kompetencje lekarza psychiatry w roli biegłego sądowego
W postępowaniu o ubezwłasnowolnienie
W postępowaniu dotyczącym zawartej umowy
Oceny w sprawach o unieważnienie testamentu
Oceny w postępowaniu w sprawach małżeńskich
Biegły psychiatra w postępowaniu karnym
Oceny dotyczące stanu psychicznego oskarżonego
Świadectwa zdrowia psychicznego
Świadectwa zdrowia psychicznego – badanie i opiniowanie
Piśmiennictwo
OBJAWY I ZESPOŁY ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
Objawy zaburzeń psychicznych
Objawy zaburzeń czynności poznawczych
Zaburzenia uwagi
Zaburzenia pamięci
Zaburzenia pamięci ilościowe
Zaburzenia pamięci jakościowe
Zaburzenia spostrzegania
Omamy
Inne zaburzenia spostrzegania – iluzje i objawy psychosensoryczne
Zaburzenia myślenia, języka i komunikacji
Zaburzenia treści myślenia
Zaburzenia formy, czyli toku myślenia
Inne zaburzenia myślenia
Objawy zaburzeń czynności emocjonalnych i motywacyjnych
Zaburzenia uczuciowości (emocji)
Zaburzenia typu nastroju
Zaburzenia dynamiki nastroju
Zaburzenia wysycenia uczuciowego
Zaburzenia aktywności (motywacji)
Zaburzenia ruchu
Zaburzenia impulsywności
Zaburzenia intencjonalności
Zaburzenia scalania czynności psychicznych
Zaburzenia świadomości
Świadomość
Zaburzenia przytomności
Zaburzenia poczucia otoczenia
Zaburzenia poczucia siebie
Zaburzenia orientacji
Zaburzenia sprawności intelektualnej (inteligencji)
Zaburzenia osobowości
Zespoły zaburzeń psychicznych
Piśmiennictwo
.jpg)